روشهای درآمدی گزارش اعتباری در سامانه های اعتبار سنجی

آنچه ذهن هر وام ‌‌د‌هنده ‌ای را به خود مشغول می ‌کند نگرانی در مورد احتمال بازپرداخت وام توسط وام ‌گیرنده است. در این راستا وام‌ دهندگان به اقدامات بسیاری از جمله جمع‌آوری اطلاعات درباره وام‌گیرندگان و اعمال ااماتی مانند وثیقه، درج قراردادهای محدود‌کننده در اوراق قرضه یا توافق‌نامه وام روی آورده‌اند. اما این اقدامات کافی به نظر نمی‌رسد و بسیاری از وام‌دهندگان نیاز دارند تا با موسسات اعتبار سنجی در بیرون از سازمان م کنند. هدف سامانه های اعتبار سنجی جمع‌آوری و پردازش اطلاعات به منظور کاهش هزینه‌های بنگاه با تضمین ارزش و اعتبار آن در بازار است. در ابتدا سه موسسه اعتبار سنجی با نام های مودی (Moody) ، استاندارد اند پور  (S&P)  و فیتچ (Fitch) با فروش گزارش‌های اعتبار‌ی به سرمایه‌گذاران به کسب درآمد پرداختند. این سه موسسه در حال حاضر 90درصد بازار اعتبار سنجی را تحت کنترل دارند. در سال 1934 کمیسیون اوراق بهادار و ارز (SEC) ایجاد شد و از شرکت‌ها خواست که صورت‌های مالی استاندارد‌شده صادر کنند. کمیسیون اوراق بهادار و ارز (SEC) یک طبقه یا دسته بندی جدیدی را به اسم سازمان ملی رتبه بندی آمار (NRSRO)  ایجاد کرد و سه موسسه اعتبار سنجی ذکر شده را در این طبقه بندی قرار داد. در حال حاضر SEC در آمریکا، 10 موسسه  را به عنوان سازمان ملی رتبه‌بندی آمار ثبت کرده است.

5. اما مدل کسب‌و‌کار موسسات اعتباری در ابتدا چه بود؟

به طور کلی پنج مدل کسب‌و‌کار برای موسسات اعتبار سنجی پیشنهاد شده‌است.

• در ابتدا مدل اصلی کسب‌و‌کار بسیاری از موسسات اعتبار‌سنجی مدل " پرداخت توسط سرمایه‌گذار" (سرمایه‌گذارانی مانند بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و .) بود که توسط جان مودی در سال 1909 ایجاد شد. در این مدل سرمایه‌گذار درخواست دریافت رتبه اعتباری را ارسال می‌نماید. چنین سرمایه‌گذارانی معمولا درخواست ارزیابی طیف گسترده‌ای از سازمان‌ها در یک کلاس دارایی خاص را می‌دهند. موسسه اعتبارسنجی سازمان‌های مورد بررسی را براساس اطلاعات عمومی در دسترس (مانند سهام شرکت‌های حاضر در بورس) ارزیابی می‌کند. رتبه اعتباری فقط در دسترس سرمایه‌گذار درخواست‌کننده  قرار می‌گیرد.
• این مدل در اوایل سال 1979 میلادی به مدل "پرداخت توسط وام‌گیرنده" یا صادر‌کننده اوراق قرضه تغییر یافت. براساس این مدل سازمانی که اوراق قرضه صادر می‌کند یا وام دریافت می‌نماید برای دریافت گزارش اعتباری به موسسه اعتبار سنجی پول پرداخت می‌نماید. یکی از دلایل تغییر مدل کسب‌و‌کار آن بود که بعد از ورشکستگی ناگهانی راه آهن مرکزی پن در آمریکا در سال 1970، وام‌گیرندگان یا صادر‌کنندگان اوراق قرضه به اهمیت دریافت رتبه اعتباری پی بردند و دریافتند که برای مطمئن ساختن سرمایه‌گذاران از ریسک اعتباری کم خود باید با پرداخت پول از موسسات اعتبار سنجی نمره اعتباری دریافت نمایند.

در این مدل، سازمان یا فردی که نیازمند اعتبار سنجی است درخواست دریافت نمره اعتباری را ارسال می‌نماید و در فرآیند رتبه‌بندی با تامین اطلاعات محرمانه و برگزاری جلسات فعالانه همکاری می‌کند. موسسه اعتبارسنجی رتبه‌بندی را منتشر می‌کند. گزارش‌های رتبه‌بندی ممکن است به صورت رایگان در وبسایت موسسه اعتبارسنجی وجود داشته باشد یا به ثبت نام و اشتراک کامل نیاز داشته باشد.

• مدل مختلط: برخی موسسات درآمدشان را از هر دو طرف بازار یعنی سازمان مورد بررسی و سرمایه‌گذار دریافت می‌کنند. اما رتبه اعتباری فقط در برابر دریافت هزینه اشتراک در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. به علاوه برخی موسسات ممکن است از سازمان‌های مورد بررسی و کاربران بر مبنای بخش‌بندی بازار به طور متفاوتی هزینه مطالبه کنند (مانند مدل پرداخت برای شرکت‌های بزرگ و مدل پرداخت برای حکومت‌ها).
• مدل ترکیبی: برخی موسسات اعتبار سنجی که بر مبنای مدل پرداخت توسط سرمایه‌گذار فعالیت می‌کنند گاهی به طور انتخابی از مدل رتبه بندی پرداخت توسط وام گیرنده یا سازمان مورد بررسی استفاده می‌کنند.
• مدل ویژه: برخی موسسات ممکن است بخش خاصی از سازمان‌های مورد بررسی را تحت یک چارچوب توافقنامه خاص رتبه‌بندی کنند. برای مثال موسسات ممکن است از خدمات اعتبار سنجی برای انجام پژوهش استفاده کنند. برخی بانک‌های مرکزی به عنوان موسسات اعتبار سنجی عمل می‌کنند.